Liczniki energii elektrycznej to podstawowy sprzęt pomiarowy, mierzący ilość przepływającej energii elektrycznej. Wartości wskazane na urządzeniu są podstawą do rozliczania się między dostawcą a odbiorcą energii.
Jednostką miary energii elektrycznej czynnej w układzie SI jest dżul (watosekunda).
Powszechnie jako jednostkę miary energii elektrycznej używa się kilowatogodziny (kWh) lub megawatogodziny (MWh).
Układy zasilania o zwiększonej mocy są rozliczane pomiędzy dostawcą i odbiorcą w oparciu o energię bierną, której jednostką miary jest watogodzina.
Licznik energii elektrycznej mierzą bieżące zużycie mocy (waty) oraz zużytą energię elektryczną (kilowatogodzinach – kWh). Urządzenie wskazuje ilość zużytego prądu przez podłączone do niego sprzęty i odbiorniki w domu. W zależności od mocy przyłączeniowej instaluje się liczniki jednofazowe lub trójfazowe
Licznik energii elektrycznej MID
Licznik to urządzenie pomiarowe, które musi ono spełniać warunki dyrektywy MID. Zalicza się ona do grupy tzw. dyrektyw nowego podejścia. Wdrażają one system oceny zgodności i zatwierdzenia typu i legalizacji pierwotnej w przypadku przyrządów pomiarowych.
Dyrektywa MID zastępuje dotychczasowy system praw prawnej kontroli metrologicznej.
Dyrektywa o przyrządach pomiarowych, czyli MID została wprowadzona 31 marca 2004 r. decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej. Została ona ogłoszona w Dzienniku Urzędowym UE Nr L135 w dniu 30 kwietnia 2004 r. W języku polskim opublikowano ją w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, polskie wydanie specjalne, rozdział 13, tom 34.
Skrót MID pochodzi od angielskich słów Measuring Instruments Directive. Sama dyrektywa obejmuje kategorie przyrządów pomiarowych (liczniki energii elektrycznej czynnej).
Licznik indukcyjny
Licznik indukcyjny wskazuje wartość zużytego prądu dzięki temu, że liczone są obroty tarczy. Każdy obrót to określona ilość energii. Aluminiowa tarcza obraca się wokół własnej osi, ponieważ dwie cewki wytwarzają wirowe pole magnetyczne. Przez jedną z cewek przepływa prąd równy natężeniu prądu, który został pobrany przez odbiorcę. Przez drugą cewkę przepływa z kolei prąd równy napięciu prądu, pobranego przez konsumenta. Rozlokowanie cewek sprawia, że moment napędowy jest proporcjonalny do iloczynu wartości prądu i napięcia. Ten z kolei jest równoważony przez moment hamujący, powstały poprzez obrót tarczy. Odpowiednie położenie prądu cewek umożliwia mierzenie mocy czynnej przez licznik. Moment hamujący może zostać osłabiony, jeśli oddziałuje się na niego polem magnetycznym zewnętrznym. W takiej sytuacji naliczanie energii elektrycznej może być błędne. W zależności od taryfy licznik indukcyjny może mieć jeden miernik (taryfa całodobowa) lub dwa mierniki (taryfa dzień/noc lub weekend/dni robocze).
Licznik elektroniczny (półprzewodnikowy)
Licznik elektroniczny (półprzewodnikowy) wykorzystuje specjalne półprzewodnikowe układy scalone. Pod wpływem prądu i napięcia generują one impulsy. Ilość impulsów jest proporcjonalna do pobieranej wartości energii elektrycznej. Licznik półprzewodnikowy sumuje ilość wygenerowanych impulsów w danej jednostce, a tym samym jest dokładniejszy niż licznik indukcyjny.
Liczniki energii biernej
Licznik energii to np. waromierz. Miernik tego rodzaju ma inną konstrukcję niż liczniki energii czynnej.